|
پدیدآورنده: محمد عابدی ،
ابعاد شخصیتی معصومان علیهم السلام از جمله امام سجاد علیه السلام چنان گسترده است که در هر بعدی از نیازهای بشری میتوان الگوی کاربردی، ارائه و تشنگان هدایت را از سرچشمههای فضائل آنان سیراب کرد . بیشک یکی از مشخصههای بشر از آغاز خلقت تاکنون - و قطعا تا پایان جهان - زندگی جمعی اوست; اجتماعی که در آن هر کس بر اساس استعدادها و نحوه برخورداری از امکانات، موقعیتی مییابد و در تعامل با دیگران نیازمندیهای خود را رفع میکند و در مقابل آن، نیازهای دیگران را برطرف میسازد . اعضای جامعه بشری - که ما هم عضوی از آن هستیم - هیچ کدام به تنهایی توان رفع نیازهای ضروری برای تداوم حیات را ندارند . از این رو با رو آوردن به «زندگی جمعی» هر کدام بنابر استعداد و توان خود، بخشی از نیازهای دیگران را تامین میکند تا در برابر، آنان هم نیازهای وی را رفع کنند . امام سجاد علیه السلام به خوبی میدانست که بی نیاز مطلق، خداست و غیر او، همه به هم نیازمندند . لذا وقتی شنید مردی میگوید: خدایا! مرا از خلق خود بی نیاز کن . فرمود:
«لیس هکذا، انما الناس بالناس ولکن قل: اللهم اغننی عن شرار خلقک (1) ; این گونه نیست، مردم به مردم نیازمندند . اما بگو: خدایا! مرا از مردم بد کیش بی نیاز کن .»
به این دلیل ما باید به یک حقیقت مهم و در عین حال فراموش شده توجه کنیم و آن، حقی است که جامعه (و افراد آن) به دلیل ایفای نقش در تداوم زندگی ما دارند . و این، همان حقی است که امام زین العابدین علیه السلام در کنار دو حق دیگر (حق خدا و حق خود) در رساله حقوق از آن یاد میکند و حقوق گروههایی مثل رهبران، زیردستان، خویشان، نیکوکاران و تودههای مردم مانند همسایه، رفیق، شریک، سائل و نیازمند و حتی حقوق اموال و ... را تذکر میدهد . و از همین جایگاه است که انسانها جهت ادای این حقوق موظف به «خدمت» به هم هستند . در واقع اسلام با این دید دقیق و عمیق، خاستگاه «خدمتبه خلق» را «حق خلق» میداند و معتقد است مردم باید خادم هم باشند چون به گردن هم حق دارند .
| 
